Giữ rừng bằng hương ước

Không phải ngẫu nhiên dân bản Nậm Chan 1 có ý thức bảo vệ rừng tốt. Theo các cụ cao niên trong bản, nhiều năm về trước, cánh rừng quanh bản gần như bị “khai tử” để trồng lúa, ngô. Mấy vụ đầu, ngô, lúa được hạt. Về sau bạc màu, người dân lại chuyển sang phá rừng khác để làm nương, vì vậy rừng thưa dần. Cây măng, cây nấm, mật ong rừng không còn. “Ăn của rừng rưng rưng nước mắt”, khi hậu quả của việc phá rừng tác động trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày, người dân trong bản mới thấy thấm thía!

Tiếc rừng, nhưng không phải đã hết cơ hội khi bản Nậm Chan 1 được giao chăm sóc, bảo vệ trên 800ha rừng để hưởng tiền dịch vụ môi trường rừng. Đồng lòng, quyết tâm giữ rừng, hương ước bảo vệ và phát triển rừng cộng đồng gồm 6 chương, 20 điều được dân bản Nậm Chan 1 thống nhất xây dựng. Trong hương ước quy định chi tiết từ việc sử dụng, phát triển tài nguyên rừng, phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR), chăn thả gia súc, đốt nương... đến các quy định về việc xử phạt. Nhẹ thì phạt bồi thường từ 50 - 200 nghìn đồng. Nặng hơn, nếu diện tích rừng bị thiệt hại từ 200m2 trở lên, ngoài chịu xử lý theo quy định của pháp luật, người vi phạm sẽ không được hưởng tiền dịch vụ môi trường rừng trong năm đó, không được bản xem xét ưu tiên khai thác lâm sản ngoài gỗ trong 6 tháng; đồng thời phải kiểm điểm trước cộng đồng và không cho tham gia vào hoạt động truyền thống của bản…

Lật giở từng trang quy ước trên tay, Trưởng bản Lý A Bìa chậm rãi cho biết: Hương ước được xây dựng dựa trên quy định tại một số luật của Nhà nước như: Luật Lâm nghiệp, Luật Bảo vệ và Phát triển rừng... Là bản khó khăn nhất của xã Mường Đăng, bản có 66 hộ, trên 328 nhân khẩu, có 44 hộ nghèo, nhưng người Mông ở Nậm Chan 1 không vì khó khăn mà làm liều. Từ nhiều năm nay bản không phải bắt, phạt trường hợp nào, vì ai cũng có ý thức giữ rừng, tuyệt đối tuân thủ hương ước do chính mình tham gia xây dựng. Đều đặn mỗi tháng, tổ tuần tra bảo vệ rừng và PCCCR của bản gồm 10 người luân phiên nhau đi tuần tra rừng.

Không chỉ ở Nậm Chan 1, những năm gần đây nhiều cánh rừng ở Mường Đăng ngày càng xanh tốt nhờ cách bảo vệ rừng bằng hương ước,  quy ước. Người dân bản các bản Nậm Chan 1, Nậm Chan 2, Nậm Pọng, Pơ Mu giờ đây đã được hưởng những trái ngọt từ Quỹ dịch vụ môi trường rừng, khai thác các loại lâm sản ngoài gỗ, như: nấm, măng, sa nhân, hạt dẻ...

Anh Lý A Chài, thành viên tổ tuần tra bảo vệ rừng bản Nậm Chan 1 chia sẻ: Rừng cho dân mình nguồn nước, không khí trong lành, mát mẻ, che chắn gió bão nên người dân ai cũng tự giác bảo vệ rừng. Bởi vậy tuy rừng gần như thế nhưng dân bản không ai dám tự tiện vào rừng khai thác. Kể cả việc lấy củi trong rừng, người dân cũng không được chặt những cây còn sống mà phải lấy củi khô. Việc thu hái các loại sản vật khác cũng vậy, người dân không bao giờ lấy kiệt. Gắn bó với rừng, sống cùng rừng, hưởng lợi từ rừng nên người dân bản Nậm Chan 1 coi việc giữ rừng luôn xanh tốt cũng là giữ cho dân bản luôn bình an, no ấm.

Hàng năm bản Nậm Chan 1 được chi trả trên 300 triệu đồng tiền dịch vụ môi trường rừng (từ năm 2017). Bản thống nhất để lại mỗi năm 30 triệu đồng làm quỹ duy trì các hoạt động quản lý, bảo vệ rừng, như: Mua trang thiết bị phục vụ công tác tuần tra, bảo vệ rừng, hội họp, tổng kết, khen thưởng, mua dụng cụ PCCCR và chi phụ cấp cho các thành viên trong tổ bảo vệ rừng, còn lại chia đều cho các hộ trong bản, tạo động lực khích lệ người dân gắn bó với rừng.

Tâm đắc với cách giữ rừng của bản Nậm Chan 1, ông Quàng Văn Dũng, Chủ tịch UBND xã Mường Đăng đánh giá: Hương ước giữ rừng được người dân trong bản thực hiện nghiêm nên ý thức bảo vệ rừng được nâng lên, nhiều năm nay trên địa bàn không xảy ra cháy rừng; không còn hiện tượng chặt phá rừng, khai thác lâm sản trái phép. Qua đó góp phần giúp xã Mường Đăng có tỷ lệ che phủ rừng lớn nhất huyện Mường Ảng.